Parata: Bir İklim Adaleti Hikayesi

Uygulama:

İklim Adaleti Oyunu, iklim değişikliğinin sebep olduğu sorunları günlük hayattaki pratikler üzerinden düşündüren; toplumun farklı kesimlerinden ve sosyo-ekonomik düzeylerinden gelen insanlar üzerindeki iklim değişikliği etkilerinin farklı olmasına dikkat çeken; oyun sonunda edinilmesi beklenen deneyim üzerinden “iklim adaleti” kavramını tartışmaya ve anlamaya zemin oluşturmaktadır.

Oyun, 2070 yılında Parata isimli bir ada ülkesinde geçmektedir. Hayali bir ülke olan Parata, geçmişte doğal varlıklar bakımından zengin, verimli tarım topraklarına sahip bir ada ülkesidir ve onun yıllar içerisinde iklim değişikliği nedeniyle geçirdiği değişim oyunun başında detaylı bir şekilde anlatıcı tarafından katılımcılara aktarılmaktadır. Parata’nın detaylı hikayesi Parata’nın Detaylı Hikayesi dokümanında sizlerle paylaşılmaktadır.

• Oyunu oynamak için, 1 anlatıcı ve en az 12 katılımcı olmalıdır.
• Anlatıcının, Parata’nın hem tarihsel arka planına hem de 2070 yılındaki durumuna hakim olması beklenmektedir. Bu nedenle oyuna başlamadan önce anlatıcı olan kişi Parata’nın detaylı hikayesini birkaç defa okumalı ve vurgulanması gereken yerleri belirlemelidir.
• Oyuna başlarken Parata’nın tarihsel arka planı ve 2070’deki durumu katılımcılara anlaşılır ve akıcı bir şekilde, anlatıcı tarafından okunmalıdır. Eğer oyun alanında bir projeksiyon varsa , oyun boyunca katılımcıların bilgileri rahatça anımsayabilmesi için hazırlanan özet bilgiler ekrana yansıtılabilir. Parata’nın genel durumu ve 2070’deki iklim değişikliğine bağlı sorunlarla ilgili özet bilgiler Parata’nın Genel Durumu Hakkında Özet Bilgi ve  2070’in Genel Durumu Hakkında Özet Bilgi dokümanında sizlerle paylaşılmaktadır.
• Anlatıcı okumayı bitirdikten sonra her bir katılımcı rol kartlarından sadece bir tanesini rastgele seçmelidir. Rol kartlarında farklı gelir, etnik köken ve statüye sahip kişilerin bilgileri bulunmaktadır. Toplamda 12 farklı rol kartı vardır. Oyunun 12’den fazla katılımcıyla oynandığı durumlarda bu rol kartları rastgele çoğaltılabilir. Rol kartları,  Rol Kartları dokümanında sizlerle paylaşılmaktadır.
• Katılımcılar rol kartlarını aldıktan sonra Parata’nın geçmişini, 2070 yılındaki gerçekliğini düşünerek ve seçtikleri rol kartındaki kişilerin hayatlarıyla ilgili akışı kurgulayabilmeleri için 3 dakika serbest bırakılmalıdır. Katılımcılar daha sonra kendilerine okunacak ve Evet/Hayır şeklinde cevap vermeleri istenecek durumlara yönelik cevaplarını bu rol kartlarındaki kişiler olarak cevaplamaları beklenecektir. Bu nedenle etraflı bir düşünme ortamı yaratılması önemlidir. Bu sürede anlatıcı tarafından aşağıdaki soruların sorulması ile katılımcıların rolleriyle ilgili geniş bir düşünme yapmaları sağlanabilir. 

• Çocukluğunuz nasıldı? Yaşadığınız ev nasıldı? Ne tür oyunlar oynardınız? Anne-babanız ne iş yapardı?
• Şu anda günlük yaşantınız nasıl? Sosyalleşme ortamlarınız hangileridir? Sabah, öğleden sonra ve akşam neler yaparsınız?
• Ne tür bir yaşam tarzınız var? Nerede yaşıyorsunuz? Aylık ne kadar kazanıyorsunuz? Boş vakitlerinizde neler yapıyorsunuz? Tatillerde neler yapıyorsunuz? Sizi heyecanlandıran şeyler nelerdir? Sizi korkutan şeyler nelerdir? 
• Başka bir insan olmak ister miydiniz?
• Çevre koruma hakkında ne düşünüyorsunuz?

Önemli not: Katılımcılar kendi rolünü diğer katılımcılara söylememelidir. 

• 3 dakikalık sürenin sonunda anlatıcı tarafından aşağıdaki 11 durum teker teker okunmalıdır. Anlatıcı her bir durumu okuduktan sonra beklemelidir. Oyuncular, anlatıcının okuduğu durumu kendi rollerini göz önünde bulundurarak değerlendirmelidir. Her katılımcının aşağıdaki durumlara “Evet” ya da “Hayır” şeklinde cevap vermesi beklenmektedir. Soruya evet cevabını veren katılımcıların öne doğru bir adım atması; hayır cevabını veren katılımcıların o turda yerinde kalmaları gerekmektedir.

•  Kendine ve ailene yetecek kadar temiz suya ulaşabiliyorsun.
• Kendine ve ailene yetecek kadar temel gıdaya ulaşabiliyorsun.
• Şayet iklim krizi yaşam alanını tehdit eder boyuta gelirse (yükselen su seviyeleri gibi) daha güvenli bir bölgeye taşınmayı ekonomik olarak karşılayabilecek durumdasın
• Çıkması muhtemel ani kasırgalara karşı evinin altına sığınak inşa edebilecek ekonomik gücün var. 
• İklim değişikliğine karşı, normal konutlardan yaklaşık 1,5 kat daha pahalı olan dirençli bir konutta yaşayabilecek ekonomik gücün var.
• Bir doğal afet durumunda başkasının yönlendirmesine ihtiyaç duymadan bölgeden uzaklaşıp kendi güvenliğini alabilirsin.
• Ani gelişen hava olaylarını bir kenara koyacak olursak, küresel ısınma ve iklim krizi senin günlük yaşam pratiklerini çok etkilemiyor.
• Küresel ısınmanın da etkisiyle yaygınlaşan salgın hastalıklara karşı korunmak için sağlık hizmetlerine ulaşımın bulunuyor.
• Çocuklarının geleceğinden endişe duymuyorsun, gelecekleri için yeterli kültürel ve ekonomik yatırım yapabiliyorsun.
• Kişisel gelişimin için 20 sene önceye göre kendine daha fazla yeterli zaman ayırabiliyorsun.
• Bir zamanlar Parata’da yaygın olan, ancak iklim değişikliği sebebiyle üretimi ülke sınırları içinde sonlanmış Kivi’yi, her Perşembe gittiğin bölge pazarının ithal edilmiş ürünler kısmından alabilirsin.

Önemli not: Rol kartlarındaki farklılıklar nedeniyle 11 durumun hepsinde adım atan katılımcılar olabileceği gibi hiçbir durumda adım atmayan katılımcılar da olabilecektir. Anlatıcı 11 durumun hepsini okuduktan ve tüm durumlara evet/hayır yanıtları verildikten sonra her katılımcı oyun alanındaki farklı bir adım seviyesinde yer alıyor olabilir.

Öneri: Her katılımcının adımları eşit mesafede atabilmesi için oyuna başlamadan önce yere 11 adımı ifade eden şeritler çekilebilir. 

• Oyunun sonunda anlatıcı, tüm katılımcılara düşüncelerini ve oyun boyunca hissettiklerini sormalıdır. Tüm katılımcılar rol kartlarındaki kişiler olarak değerlendirdikleri durumlara yönelik düşünce ve hislerini paylaşırken, anlatıcı tarafından iklim değişikliği nedeniyle günümüz dünyasında yani gerçek hayatta karşılaştığımız durumlara vurgu yapılabilir; güncel durumlarla bağlantılar kurulabilir. 
• İklim değişikliği ve yol açtığı sorunların etkilerinin farklı bireyler üzerinde nasıl ve neden farklı etkilere sahip olduğu konusunda fikir paylaşımı yapılarak “iklim adaleti” kavramı hakkında farkındalık yaratılır.
• Özellikle açık alanda yapılacak atölye çalışmalarında tüm hikayenin paylaşılması zor olabileceğinden özet bilgi verilebilir, genel durum hakkındaki bilgilerin 1×1 metre boyunda çıktıları alınabilir. Özet bilgiler için tıklayınız: Parata Hikaye Özet / Parata 2070

Önemli not: Roller ile ilgili değerlendirmeler yapılırken cinsiyet, etnik köken, sosyo-ekonomik durum gibi konularla ilgili yürütülen tartışmada oyuna liderlik eden gönüllünün dikkatli bir tartışma yürütmesi önem arz etmektedir.

Uygulama ve yönergeleştime: Efe Baysal (350 Türkiye) , Çiğdem Akça, Deniz Nazari Ersoy (TEMA)