ÖZ FARKINDALIK

u

Nedir?

Neden Önemlidir?

İyi Uygulamalar

Nedir?

“Rather than being your thoughts and emotions, be the awareness behind them.”  

 “Düşünceleriniz ve duygularınız olmaktansa, arkasındaki farkındalık olun.”

Eckhart Tolle

 

 

Öz farkındalık, kendimizin ve kişiliğimizin, duygularımızın, davranışlarımızın ve yaşamdaki ihtiyaçlarımızın bilinçli olarak farkında olma yeteneğidir. Öz farkındalık, önemli seçimler yapmamıza, olumlu bir tutum sürdürmemize ve sağlıklı ilişkiler yürütmemize yardımcı olur. Dikkatimizi kendimize odakladığımızda, mevcut davranışımızı değerlendirir ve bunu kendi standartlarımız ve değerlerimizle karşılaştırırız. Kendimizin nesnel değerlendiricileri haline geliriz. Öz farkındalığımız yüksek olursa kendimizi daha nesnel olarak değerlendirebilir, duygularımızı yönetebilir, davranışlarımızı değerlerimizle uyumlu hale getirebilir ve başkalarının bizi nasıl algıladığını doğru bir şekilde anlayabiliriz.

Neden Önemlidir?

Öz farkındalık ve öz yönetim iki farklı açıdan çocuklar için önem taşımaktadır.

Duygusal Farkındalık ve Duygu Yönetimi

  • Duygusal farkındalığı yüksek olan öğrencilerin akranlarına karşı olabilecek zorbaca davranışlarında azalma ve problem çözme, empati kurma, yardımlaşma, paylaşma gibi becerilerinde olumlu değişimler olmaktadır.
  • Ergenlik dönemi çocukların duygu düzenleme becerileri açısından zorlandıkları bir dönem olmaktadır. Yapılan araştırmalar, bilinçli farkındalık ile kaygı arasında negatif bir ilişki olduğunu göstermektedir. Bir başka deyişle, farkındalığı yüksek ergenlerin kaygı düzeyleri daha düşük olmaktadır. Ayrıca, bilinçli farkındalık ile işlevsel duygu düzenleme becerileri arasında olumlu bir ilişki olduğu görülmektedir.
  • Yapılan bir başka çalışma ise, bilgisayar oyunlarına olan bağımlılık ile duygu düzenleme yetkinliği arasında da olumlu ilişki olduğunu ileri sürmektedir.
  • Lise öğrencileri ile yürütülen başka bir araştırmada ise işlevsel olmayan duygu düzenleme becerilerinin saldırganlığı anlamlı bir şekilde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır.
  • Ortaokul öğrencileri ile yürütülen bir araştırma öğrencilerin zorba ve kurban olma ile duygusal zeka puanları arasında anlamlı bir ilişki olduğunu savunmaktadır.
  • Okul öncesi çocukları ile yapılan bir araştırmada, çocukların duygu düzenleme becerilerinde artış oldukça davranış problemlerinde azalmalar olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Bilişsel Farkındalık ve Özdenetim

  • Bilişsel Farkındalık sayesinde birey, entelektüel bir gelişime eşlik eden bütün bilinçli bilişsel ve etkili deneyimlerini düşünebilmektedir. Bu da öğrenmenin temelini oluşturur.
  • Yapılan araştırmalara göre üst bilişsel farkındalık, problem çözme algısı ve düşünme ihtiyacı birbiriyle anlamlı düzeyde ilişkilidir.
  • Başka bir çalışmadan elde edilen veriler, öğrencilerin okumayı planlama, düzenleme ve değerlendirme stratejileri ile ilgili bilişsel farkındalık düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur.
  • Gençlerle yapılan çalışmalar göstermiştir ki, özdenetim becerisi yüksek olan öğrencilerin internet bağımlılığı oranları düşük çıkmaktadır.
  • Ergenlerde akıllı telefon bağımlılığı ve özdenetim becerisi arasında da negatif yönde bir ilişki olduğunu gösteren çalışmalar Özdenetim becerisi ne kadar yüksekse, akıllı telefon bağımlılığı geliştirme riski o kadar düşüktür.

İyi Uygulamalar