Zorbalık, okul çağındaki çocuklar arasında gerçek veya algılanan bir güç dengesizliği içeren, istenmeyen ve saldırgan davranıştır. Zorbalık, bir veya daha fazla öğrenciye düzenli olarak fiziksel, psikolojik ya da sosyal olarak rahatsızlık vermek anlamına gelir. Zorbalık davranışı zamanla tekrarlanma potansiyeline sahiptir. Bu süreçte zorbalık, hem zorbalığa uğrayan hem de başkalarına zorbalık eden çocuklarda kalıcı sorunlar ortaya çıkarabilir.

Davranışın zorbalık olarak kabul edilebilmesi için, zorbalık güç dengesizliği içermeli ve tekrarlayan bir davranış olmalıdır. Zorbalık, yalnızca fiziksel saldırganlığı değil, aynı zamanda alay etme, söylenti yayma veya başka bir öğrenciyi sosyal olarak reddetme, tehdit etme ve izole etme dahil sözlü saldırganlığı da içerir. Zorbalık aynı zamanda vurmak, korkutmak, dalga geçmek, kızdırmak, kötü isimler takmak, kişiyi küçük düşürmek, korkutarak parasını almak ve eşyalarına zarar vermek, bir başkasının kişisel alanını izinsiz bir şekilde işgal etmek gibi eylemleri de içerir.

Zorbalık okul saatleri içerisinde ya da sonrasında gerçekleşebilir. Bildirilen zorbalıkların çoğu okul binasında gerçekleşirken, önemli bir yüzdesi oyun parkı veya okul servisi gibi yerlerde de yaşanabilir.

Fiziksel, sözel zorbalık ve siber zorbalık okullarda her yaş döneminde karşılaşılabilen önemli konulardır. Kimlik temelli zorbalık, ırk, din, görünüş, cinsiyet, cinsiyet kimliği ifadesi, cinsel yönelim, engellilik vb. özellikleri hedef alır ve okul kültürünü olumsuz etkiler. Zorbalığa maruz kalan öğrencilerin derslere devamsızlık yapma, okul etkinliklerinden kaçınma ve fiziksel kavgalara girme olasılığı daha yüksektir. Zorbalığın ve siber zorbalığın hem mağdurları hem de saldırganları ayrı ayrı ele alınarak desteklenmelidir. Ortaokul ve lise yıllarında gelişim dönemi özellikleri sebebiyle kimlik temelli zorbalık olayları ile karşılaşma olasılığı yüksektir. Bu sebeple kapsayıcı dil kullanımı, kimlik kavramların tanımlanması ve öğretilmesi, bu davranışı önlemek için anahtar bir unsurdur. Müfredat, okul politikaları ve prosedürleri; önyargının nasıl ele alındığı, yetişkinler tarafından rol modelleme, okul yönetimi ve fiziksel bina tarafından ifade edilen değerler zorbalığın önlenmesi için tekrardan gözden geçirilip üzerinde çalışılması gereken temel alanlardır.

https://www.adl.org/education/resources/tools-and-strategies/safe-and-inclusive-schools-for-all)

Zorbalık, öğrencilerin duygusal, fiziksel ve psikolojik güvenliğini tehdit eden bir sorundur. Çocuklar zorbalığa maruz kaldığında kaygı, üzüntü, çaresizlik gibi duygular hisseder. Ayrıca zorbalığa uğradıklarında akranları tarafından reddedilmekten de korkabilirler. Çocukların yaşadığı bu hisler, zorbalığın bir sonucu olabileceği gibi zorbalığın tekrar yaşanmasından kaynaklanan bir endişe de olabilir.

Zorbalık, bir çocuğu çaresiz hissettirebilir. Çocuklar, kontrolü tekrar ellerinde hissetmek için yaşadıkları bu problemi kendi başlarına halletmek isteyebilirler. Zayıf veya aptal olarak görülmekten korkabilirler. Zorbalıkla baş etmekte zorlanan öğrenci, yoğun bir suçluluk, utanç ve bir tür yenilgi hissedebilir. Bu öğrenciler zorbalığın fiziksel özellikleri ya da kişilik özelliklerinden kaynaklandığını düşünerek kendilerini suçlayabilirler.

Zorbalık, aşağılayıcı bir deneyim olabilir. Çocuklar ister doğru ister yanlış olsun, kendileri hakkında söylenenleri yetişkinlerin bilmesini istemeyebilir. Ayrıca yetişkinlerin kendilerini yargılayacaklarından veya zayıf oldukları için cezalandıracaklarından korkabilirler.

Zorbalığa uğrayan çocuklar zaten sosyal olarak izole edilmiş hissedebilirler. Kimsenin onları umursamadığını veya anlayamadığını hissedebilirler.

Zorbalığa maruz kalan öğrenciler, okul ortamında özgüven ve öz saygıda azalma, değersizlik, yetersizlik, aşırı duyarlılık, gerginlik ve panik yaşayabilirler. Maruz kaldıkları zorbalıklar, öğrencilerin zihnini sürekli meşgul ettiğinden öğrenciler dersi için gereken konsantrasyonu sağlamakta güçlük çekebilir. Yaşanan zorbalıktan dolayı bu öğrenciler zamanla içine kapanıp daha az sayıda insanla arkadaş olmayı tercih edebilir.

Yaşanan zorbalık sonrasında öğrenci, okula gitmeme, okuldan kaçma, zorbalığın meydana geldiği yerlere gitmekten kaçınma davranışı gösterebilir. Eğer zorbalık okul ortamında yaşandıysa öğrenci okul ortamını güvensiz, korku duyulan ve mutsuz bir yer olarak algılamaya başlayabilir. Bunun sonucunda okula devamsızlık ve akademik başarının düşmesi sonucu öğrenciler olumsuz yönden etkilenebilir.

Zorbalık davranışı gösteren çocuklar, müdahale edilmediği takdirde ileriki yıllarda da başkaları için bir tehdit oluşturmaya devam ederler. Bunun yanı sıra zorbalık davranışlarından dolayı diğer arkadaşları arasından soyutlanabilir ve yalnız kalabilirler. Bu çocuklar, işbirliği gerektiren görevleri yerine getirmede zorluk çekerler.

Zorbalığa şahit olan çocuklar, kendilerini güvende hissetmeyebilirler. Zorbalığa uğrama korkusuyla kendilerini savunmak adına sürekli tetikte bekleyebilirler. Çevresinde yaşanan zorbalığın içerdiği fiziksel ya da psikolojik saldırılardan dolayı kaygı, korku, umutsuzluk, üzüntü gibi negatif duygulara sahip olabilirler.

Ebeveynler için Öneriler

Çocuğunuzun zorbalığa karıştığına dair uyarı işaretlerini tanıyın. Çocuğunuz zorbalığa maruz kalıyor, başkalarına zorbalık yapıyor veya zorbalığa tanık oluyor olabilir. Zorbalığa karışan çocuğunuzdaki değişimler kimi zaman başka sorunlarla karıştırılabilse de herhangi bir davranışsal veya duygusal değişiklik gösterirse çocuğunuzla konuşmalısınız.

Çoğu zaman çocuklar zorbalık olaylarının ardından yetişkinlerden bir yardım istemezler, bu yüzden çocuğunuzun ruh halindeki ve davranışlarındaki değişiklikleri takip etmek çok önemlidir. Gerekli konularda profesyonel bir yardım almayı düşünebilirsiniz.

Zorbalığın ne olduğunu ve ne olmadığını öğrenin. Zorbalığın ne olduğunu anlamak, zorbalığı önlemek veya buna tepki vermek için bir plan oluşturmanın ilk adımıdır. Zorbalığa benzeyen birçok davranış aynı derecede ciddi olabilir, ancak her biri farklı yanıt stratejileri gerektirir.

Çocuğunuz zorbalığa uğruyorsa…

• Öncelikle kendi duygularınızı düzenlemeye çalışın.
• Çocuğunuzun yaşadığı zorbalık hikayesini onu yargılamadan dinleyin ve olayın detaylarını öğrenmeye çalışın.
• Yanlarında olduğunuzu ve yardım etmek istediğinizi bilmelerini sağlayın.
• Durumu nasıl ele almak istediklerine dair fikirlerini tartışın.
• Sonraki adımlar için çocuğunuzla birlikte bir plan yapın.
• Öğretmen veya psikolojik danışman gibi yardımcı olabilecek diğer kişileri belirleyin.

Çocuğunuz zorbalığa tanık olursa…

• İlk adımın bir yetişkine söylemek olduğunu anlatın.
• Başkaları üzerinde olumlu bir etki yaratabileceklerini paylaşın.
• Çocuğunuzun gelecekte karşılaşabileceği zorbalık olaylarına müdahale etmek için kullanabileceği bir plan yapmak için birlikte çalışın
• Asla zorbalığa katılmamaları veya zorbalık yapanları desteklememeleri için çocuğunuzla konuşun.
• Çocuğunuzu, zorbalığa maruz kalan öğrenciye karşı destekleyici ve nazik olmaya teşvik edin.
• Bir yetişkine zorbalıktan bahsetmenin neden iyi bir fikir olduğunu ve zorbalığın eğlenmek ya da eğlendirmek için bir yol olmadığını olmadığını açıklayın.

Çocuğunuz zorbalık yapıyorsa…

• Zorbalığın bir davranış olduğunu ve davranışını değiştirilebileceğini bilin.
• Çocukların birçok farklı nedenden dolayı zorbalık yapabileceğini bilin.
• Davranışlarının nedenlerini keşfetmek için çocuğunuzla sakin bir konuşma yapın.
• Çocuğunuzun davranışlarının başkalarını nasıl etkilediğini anlamasına yardımcı olun.
• Çocuğunuzdan beklediğiniz uygun davranışları açık ve tutarlı hale getirin.
• Onlara zorbalığın hiçbir koşulda doğru olmadığını söyleyin.
• Zorbalığa başvurmadan önce durumları daha olumlu bir şekilde nasıl ele alabileceklerini düşünmelerine yardımcı olun.
• Yaptıkları iyi seçimler için olumlu geribildirim verin.